Verdienen we meer? Verdienen we beter?

De economie is op alle schaalniveaus enorm in beweging. Wereldwijd is een transitie gaande van fossiele brandstof naar duurzame energie, en tegelijk woeden er felle debatten over nieuwe vrijhandelsverdragen zoals TTIP. Europa maakt zich ernstige zorgen over haar eenheid en ruilt de aloude belofte van economische welvaart bij gelegenheid in voor die van duurzame vrede op het oude continent. In Nederland doet een toenemend leger van zelfstandigen al dan niet noodgedwongen afstand van de vaste baan en zijn er zorgen over de waardevastheid van onze pensioenen. Hebben deze ontwikkelingen invloed op ons werk en ons inkomen? Waar liggen de kansen en de bedreigingen? Zijn er kansen voor een meer humane en duurzame economie en samenleving?

door: Peter Smit

Op de rug van de tijger

In zijn boek Op de rug van de tijger haalt Theo Salemink uit de ‘historische bibliotheek van de mensheid’ diverse morele verhalen en inzichten tevoorschijn, die een tegenwicht moeten bieden in een tijd die beheerst wordt door het verhaal van het kapitalisme. Dat laatste is de tijger uit de titel. We zitten met z’n allen op de rug van de tijger die ons naar een noodlottige bestemming voert, tenzij we er in slagen om de tijger te temmen of bij te sturen.

Op de rug van de tijger gaat over de morele dimensies achter de felle economische debatten die woeden sinds de crisis van 2008. In welke richting sturen we de tijger en waarom? Waarom moeten we streven naar een duurzame economie? Waarom moeten we rijkdom herverdelen? Waarom hebben armen rechten? Wat is een menselijke maat? Waarom is rijkdom relatief?

Op zoek naar antwoorden op al deze vragen, gaat Theo Salemink in gesprek met mensen als Milton Friedman, Karl Marx, Thomas van Aquino, Johannes Calvijn, Tariq Ramadan, Boeddha en Franciscus. De conclusie is dat we, hoe moeilijk ook, de tijger moeten zien te temmen. De tijger moet een menselijk gezicht krijgen, een gezicht dat recht doet aan de rechten van alle mensen. Omdat immers alle mensen gelijk en gelijkwaardig zijn en recht hebben op een menswaardig bestaan.

Deeleconomie onder één noemer

De deeleconomie – ‘het fenomeen dat consumenten elkaar gebruik laten maken van hun onbenutte consumptiegoederen, eventueel tegen betaling’ is een aanwinst voor consumenten omdat de huurprijs van veel goederen flink omlaag is gegaan, zegt prof. dr. Koen Frenken in zijn oratie. Maar juist door het persoonlijke karakter van delen kan discriminatie de kop opsteken. Ook zijn het vooral vermogenden die profiteren van de deeleconomie.

Dank zij de moderne technologie van het internet kunnen vraag en aanbod heel gericht bij elkaar worden gebracht op platforms zoals marktplaats, Peerby en Snapcar. Sociale controle in de vorm van beoordelingen en recensies spelen bij deeleconomie-platforms vaak een grote rol. De huurder zal sneller huren bij iemand met veel en goede recensies, dan bij een verhuurder met geen of slechte recensies. Dit betekent dat mensen met goede sociale vaardigheden die vroeg zijn ingestapt in de deeleconomie een voorsprong hebben boven mensen met minder goede vaardigheden en mensen die laat instappen.

Het persoonlijke karakter kan ook voor vooroordelen of discriminatie zorgen. Op platforms als Ebay en Marktplaats is aangetoond dat verkopers behorend tot een (etnische) minderheid tot twintig procent minder krijgen voor een product. In de VS is ook bij huizendelen discriminatie gevonden: verhuurders van Afro-Amerikaanse afkomst kunnen tot 12 procent minder huur vragen voor eenzelfde type woning en locatie als blanke verhuurders

Circulaire economie: geen afval, geen uitval

In de circulaire economie worden producten en materialen hergebruikt en behouden grondstoffen hun waarde. Dat brengt veel kansen voor ondernemers: meer ketensamenwerking, innovatie, minder grondstoffenverbruik en minder afval. Het circulaire systeem kent 2 kringlopen van materialen. Een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik veilig terugvloeien in de natuur. En een technische kringloop, waarvoor product(onderdelen) zo zijn ontworpen en vermarkt dat deze op kwalitatief hoogwaardig niveau opnieuw gebruikt kunnen worden. Hierdoor blijft de economische waarde zoveel mogelijk behouden.

Protagonisten van de circulaire economie spreken steeds vaker over een economie zonder afval én zonder uitval. Het opnieuw ontwerpen van productie ketens zal een verschuiving van banen mee brengen. Minder banen bij winning van delfstoffen, en veel meer bij inzameling en demontage van producten en sloop van gebouwen. Dat biedt kansen voor laagopgeleide arbeid voor velen in onze economie die steeds meer draait om informatie en dienstverlening waarvoor je hoogopgeleid moet zijn.


Reacties kunnen niet achtergelaten worden op dit moment.