Nieuws: wat is raar, wat is waar? Wat is feit, wat is mening? Wat is leugen en wat is spot? Hoe kijken en luisteren we? Hoe zit het me de journalistiek? Hoe belangrijk is goede journalistiek voor de democratie?
Weten we eigenlijk wel dat 90% van de kinderen in ontwikkelingslanden naar de basisschool gaat? Dat 91% van de wereldbevolking schoon drinkwater heeft?
Vroeger was het slechter
Als opwarmer nam Ralf Bodelier, journalist en theoloog, ons mee in de wereld van de feiten. Als warm pleitbezorger van ‘World’s Best News’ stelt hij dat het wel lijkt of we niet optimistisch mogen zijn. Het gevoel is dat het slecht gaat met de wereld, dat we geen vooruitgang boeken. Veel mensen weten niet meer wat ze mogen geloven in deze tijden van fake news. Ter verduidelijking: fake news is informatie die NIET KLOPT, die bewust wordt geproduceerd om mensen te beïnvloeden in hun politieke en sociale keuzes, waarvan de herkomst niet te achterhalen is. Daardoor raken mensen moedeloos, onzeker of kwaad.
De mooie cijfers die door Hans Rosling verzameld zijn, werden in hoog tempo gepresenteerd. Er is vooruitgang in de wereld, dankzij de inspanningen van allerlei organisaties, individuen, landen, overheden enz. Waarom denken we dan dat niet klopt of kan kloppen? Waarom denken de meeste mensen dat het juist slecht gaat? Dat er veel meer oorlogen zijn dan vroeger (is niet zo), meer terrorisme is (is ook niet zo). Hierom dus:
Ralf stelt het belang van feiten daartegenover. Dat is ook wat World’s Best News ook wil.
- Journalisten is geleerd alles te vertellen over de uitzonderingen en niet over de regel (“goed nieuws is geen nieuws”, “what bleeds, leads”);
- Psychologisch zijn wij mensen afgesteld op angst; foute verhalen komen eerder ‘binnen’;
- We zien elke afzonderlijke ramp of aanslag tientallen keren voorbij komen.
Iemand zei: “Ja, mooi al die positieve feiten, maar zo werkt dat toch niet? Wie loopt dan nog warm voor bestrijding van onrecht? Wie gaat daar dan nog iets aan doen?” We vroegen ons af of slecht nieuws nodig is om ons mensen tot actie te krijgen om misstanden te veranderen of leidt het juist toe hulpmoeheid, tot wegkijken of tot verlangen naar ‘’verlossers’?
Kijk naar jezelf
Nadat de toon was gezet is in kleine groepen verder gepraat. Eén groep praatte verder over de noodzaak van betrouwbaarheid en manipulatie, één over eigen filters en één over belang van journalistiek voor de democratie.
De volgende dag kwam het aspect ‘beeld’ aan de orde gekomen. In de vorm van een college ”Nieuws of nonsens” werden we mediawijzer gemaakt. We zagen dat de presentatie van beelden ons gemakkelijk een interpretatie kan suggereren.
De kinderen zijn ondertussen onder leiding van Anneleen bezig onder de deelnemers een enquête te houden over kijk- en leesgedrag. Verder hebben ze een journaal geproduceerd over zaken die hen bezig houden.
Leestip: Tegels lichten van Henk Hofland
Kijktip: Ted Talk van Hans Rosling op You Tube